ODEON - PËR GJËRA QË NGJASIN
vëllim i ri poetik i Kolec Traboinit
Pas librave me poezi “E kam Atdheun tek Porta”, “Fajin
e ka Hekuba” dhe “Orakujt zbresin në ferr”, botuar në tre vitet e fundit, Kolec
Traboini vjen në 2016 me vëllimin poetik “Odeon për gjëra që ngjasin”. Ndryshe
prej vëllimeve të mëparshme, në botimin e ri autori krahas meditimeve të tij
kryesisht në lëvizje këndej e andej Atlantikut - nga Tirana në Washington dhe
anasjelltas - ai sjell edhe një përzgjedhje nga autorët më të njohur amerikanë,
të cilët i ka shqipëruar gjatë qëndrimit në Amerikë. Pra kemi në këtë libër
bashkimin e krijimtarisë personale me sprovëzën e shqipërimit të disa poetëve
amerikanë duke prurë në shqip, jo pak por njëzet autorë. Në krijimet e
Traboinit kemi një optikë në lëvizje që fokuson një mori gjërash që ngjasin
përreth autorit, një ndjekje hap pas hapi të udhës së tij, rrëfime emocionale
nëpër linja, aeroporte, apo ajo çfarë përjeton, fjala vjen, gjatë kalimit nga
Tirana për në Vjenë. Pa harruar edhe udhëtimin me taksi nga aeroporti Dulles në
Virgjinia drejt kryeqytetit amerikan Washington DC. Kemi një shpalosje
emocionale të mbresave që i sjell kalimi në rrugëdaljen për Baltimore, siç e
titullon poezinë e tij autori, qytet në breg të oqeanit ku mbylli jetën
tragjikisht Edgar Allan Poe. Këtij poeti të madh i kushton një poezi, ndërkohë
sjell të shqipëruar edhe dy poezi të Edgar Allan Poes “Vetmi” dhe “El Dorado”.
Objeksioni poetik i Traboinit përmbledhur në “Odeonin” e tij është
kthjelltësisht deri në detajet më të imta i fokusuar në marrëdhëniet njerëzore:
“Kur të marrësh udhën për të dalë”, “Ajo nuk më puthi kur ika” apo “Përsiatje
për Vjenën”, “Bangladesh”, “Kapela ime në Washington”, “Kush dreqin ishte ky
Charles Bukowski”, “Unë tani rri me Tomin” etj. Tek poezia “Kur të marrësh
rrugën për të dalë” ka një mbyllje mjaft të ndjerë bashkë me kuptimin filozofik
të largimit nga vendlindja, e kjo ndodh në kohën tonë ku jeta e çdo shqiptari
në një farë mënyre është kthyer në një Itakë: “Në çdo ikje është mirë të dish
se pjesë e ikjes janë edhe mosardhjet mirë është ta dish para se të ikësh...”.
Kësisoj në ndarjen nga Atdheu kemi shprehjen e një emocioni sublim që është
parë me gjetje të bukura edhe në vëllimet e mëparshme. Ato i përkasin jetës
prej mërgimtari në dy dekada të jetës së vet, gjatë të cilës, ka qenë i
detyruar shpesh herë të lëvizte tej e përtej hapësirave oqeanike. Kjo hapësirë
kaq jetike në jetën e autorit ndjehet në këtë vëllim më shumë se në asnjë libër
tjetër. E kësaj natyre është dhe poezia “Zëri i detit” ku të bëhet se të ndjek
hap pas hapi shushurima e valëve me mallin e përvëluar për brigjet e kaltra që
lë pas. Në vëllim spikatin poezi si “E bukur kjo ditë si grua”, që përshkruan
21 marsin, që është dita botërore e poezisë e autori këtë kremtim poetik e gjen
të mishëruar në harlisjen e lule kumbullave të kuqe në një nga rrugët më të
bukura të Tiranës. Shkak emocional ky që kjo ditë pranvere t’i shfaqet
poetikisht me hiret e një gruaje të bukur. Eh, sot qenka një ditë e bukur por
edhe e trishtë qenka kjo ditë e trishtë sepse sa i prek me dorë gjërat më ikin
si petalet e borës së bardhë në faqet e një vajze që ende s’e ka njohur
dashurinë e parë as puthjen e aty fluturzat e borës ujësohen avullohen e treten
në qiell. Edhe në këtë libër autori Traboini ruan lidhjet emocionale me vendin
e origjinës së tij. Thua nuk ka libër pa një dedikim për Traboinin e Hotit,
vendlindjen e atit ku prehen eshtrat e të parëve brez pas brezi. Kësaj herë
vjen poezia “Fluturo ti shqipja e Hotit”, “Mos ma preni degën e Lisit” dhe “Një
zog që këndon”. Në vëllimin “Odeon” autori ka përfshirë dhe tri poezi të gjata
në shtratin e një poeme të cilat janë krijime poetike mbështetur nga ngjarjet
reale.
Poezinë “Dyzetegjashtë” ja kushton një fshati martir, Belegut, të
masakruar në Kosovë, ku të gjithë burrat e djemtë e fshatit u ekzekutuan nga
ushtria pushtuese serbe më 29 mars të vitit 1999. Poezia është si një memorial
i mermertë ku janë skalitur të gjithë emrat e viktimave duke përfshirë dhe të
rinj 17 vjeçarë.
Ju mund të thoni çfarë të doni,
diplomatë të huaj - mbillni
ullinjtë e paqes na thoni
e ne do t’i mbjellim ullinjtë
se luftën kurrë s’e
kemi dashur
në këto troje arbërore
ku erdhën, na vranë
e na dogjën.
Mund të na
thoni:
“Mos shihni pas!
Harroni plagët e luftës!”
por plumbat që kemi
në gjoks
nuk është e lehtë
t’i harrojmë.
Kemi aq dhimbje
sa vetë zemra na peshon
si
plumb
se ata ishin 46
e tash nuk janë më askund!
Te poezia “Zero pas njëshit”
gjen motiv nga vrasja e një bankieri të njohur shqiptar, akt i kryer në mes të
kryeqytetit pa arritur kurrë të merret vesh e vërteta e këtij akti barbar. Këtu
gjen shfaqje poezia me shqetësime qytetare, ajo që quhet reflektimi dhe
protesta shoqërore, tematikë e problematikë të cilën poeti Traboini gjithherë
në krijimtarinë e tij e ka trajtuar me guxim. Mjaftojmë të kujtojmë poemën e
tij madhore “Orakujt kanë zbritur në ferr”, një punë këmbëngulëse që ka në
vëmendje gjithçka që ka ngjarë në jetën e popullit në një periudhë mbi rreth
20-vjeçare.
Poema “11 minuta” kushtuar studentes Klea, që e thyer prej
dashurisë kreu vetëvrasje, është mjaft emocionuese. Poema e ndjek veprimin
minutë pas minute të ngjitjes në katin e 11-të ku shkoi të fluturonte si
mjellmë në qiellin e dhjetorit me re e shi. Fjalët e kursyera janë si gurët e
një mozaiku, i cili ka një përmbajtje tragjike e të dhimbshme, pikërisht atë
ditë që bota festonte e lindjen e Krishtit.
Donte veç një ditë
për të ardhur
Krishtlindja
mrekullia që pritej
të ndodhte
një qiri shprese
ndezur nga pleqtë
një pemëz,
ca dritëza si yje
blegërima e një qengji,
zëri i vogëlushit
që ende
flinte brenda njeriut.
Të gjitha këto ishin në ardhje
duhej veç një ditë,
1440
minuta
por asaj veç një minutë
i kish mbetur
sa për t’u ngjitur
në katin e
njëmbëdhjetë
atje ku frynte erë
atje ku me siguri
ca engjëj e prisnin
me
flatrat e tyre si diell.
Autorët që sillen të shqipëruar në këtë vëllim janë
poetet amerikanë që nga Charles Bukowski me gjashtë poezi, Edgar Allan Poe me
dy poezi, Emili Dickinson me tre poezi, Robert Frost me pesë poezi, Ezra Pound
me katër poezi, James Wright katër poezi, si dhe Williams Carlos Williams,
Hilda Doolittle, Edna St. Vincent Millay, Elizabeth Bishkop, Gwendeline Brooks,
Philip Larkin, Derek Walcott, Sylvia Plath, Ted Kooser, Marilyn Nelson, Vijay
Seshadri, Henry Cole, Martin Espada dhe anglezi Robert Graves. Libri mbyllet me
intervistën e autorit dhënë për shtypin shqiptar: “Gjithçka në art konsiston në
dashurinë për jetën”.
Gazeta "Bota sot"
Libri ka 160 faqe dhe kushton
500 Lekë / 5 $/ 5 € .
ISBN 978-9928-04-313-9
